Kończą się tegoroczne prace ochronne na Cyplu Helskim, w Parku Wydmowym w Helu oraz na torfowisku Czarne Bagno. Od ponad dekady Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, przy wsparciu finansowym WFOŚiGW w Gdańsku, prowadzi na tych obszarach prace, mające na celu odtworzenie cennych siedlisk przyrodniczych i ich utrzymanie w stanie uniemożliwiającym dalszą degradację. Pracom z zakresu czynnej ochrony towarzyszą działania edukacyjne.
Torfowisko Czarne Bagno leży na obszarze siedliskowym Natura 2000 Łebskie Bagna (PLH220040), w gminie Nowa Wieś Lęborska. Jako rezerwat przyrody i szczególnie cenne siedlisko – torfowisko wysokie typu bałtyckiego – Czarne Bagno objęte jest szczególną ochroną prawną. Rezerwat ma zatwierdzony plan ochrony, który podkreśla konieczność przeprowadzania zabiegów odtwarzających i poprawiających stan ochrony m.in. ekosystemów mszarnych, torfowiskowych, wodnych. Przed realizacją projektu renaturyzacji torfowiska był to teren silnie zdegradowany i przesuszony. Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, korzystając z nowatorskich metod opracowanych przez prof. Marię Herbichową, przebudowała i częściowo zasypała istniejące rowy odwadniające, dzięki czemu uzyskano znaczną poprawę warunków wodnych w rezerwacie. Nasadziła roślinność torfowiskową i sukcesywnie usuwa samosiewy brzozy i sosny, które zacieniają stanowiska torfowców i obniżają poziom wody w torfowisku poprzez transpirację (parowanie). Jest to bardzo żmudna praca, ponieważ ze względu na szczególną wrażliwość siedliska musi być wykonywana ręcznie i wymaga wielu powtórzeń. Pozyskana biomasa zostaje usunięta z rezerwatu, aby rozkładając się nie użyźniła nadmiernie siedliska. Bardzo ważnym, a wręcz kluczowym dla ochrony siedliska zabiegiem jest kontrola i uzupełnianie przetamowań i ziemnych grodzi na rowach melioracyjnych, mające na celu zapobieganie ucieczce wody z terenu siedliska. We wrześniu br. zakończono tegoroczne prace na torfowisku: usunięto samosiewy sosny i brzozy z terenu, na którym wcześniej reintrodukowano mech torfowiec.
Cypel Helski, geomorfologiczna i przyrodnicza perła polskiej przyrody, porośnięty był przez kolejne stadia rozwoju roślinności wydmowej. W drugiej połowie XX wieku człowiek, kierując się potrzebą szybkiej stabilizacji wydm, wprowadził tu obce gatunki roślin, obecnie uznanych za inwazyjne. Róża pomarszczona (Rosa rugosa), wierzba kaspijska (Salix acutifolia) i robinia akacjowa (Robinia pseudacacia) zagrażają cennej roślinności wydmowej nie tylko z powodu atypowości względem siedliska wydm, ale swej znacznej zdolności do rozprzestrzeniania; części nadziemne i podziemne rozrastają się u nich szybko i intensywnie, niszcząc w konsekwencji naturalną szatę roślinną – a więc i siedliska – wydm białych i szarych. W czasie, kiedy na Cyplu stacjonowało wojsko, nawieziono materiał, do umocnienia piaszczystych dróg, między innymi żużel.
Fundacja Rozwoju UG od kilku lat zaangażowana jest w realizację renaturalizacji obszaru Cypla Helskiego. Kompleksowe prace polegały na usunięciu obcego substratu glebowego wraz z zasiedlającymi go licznymi gatunkami obcymi i uzupełnienie refulatem (piaskiem z dna morza, pochodzącym z pogłębiania torów wodnych). Niestety, nie mogło to pozostać działaniem jedno- a nawet kilkurazowym: witalność i zdolności regeneracyjne gatunków obcych inwazyjnych, głównie róży pomarszczonej, powodują konieczność kontynuacji prac pielęgnacyjnych w kolejnych sezonach wegetacyjnych, aby utrzymać efekt osiągnięty w ramach realizacji projektu. Prace te prowadzone są ręcznie lub z pomocą lekkiego sprzętu. W ramach tegorocznych działań, poza zabiegami ochronnymi, wymienione zostaną zniszczone tablice informacyjno-edukacyjne zamontowane do kładek.
Park Wydmowy – utworzony w Helu, na odbudowanej dzięki wysiłkowi przyrodników, naukowców i pomorskich instytucji nadzatokowej wydmie, podobnie jak Czarne Bagno i Cypel Helski także stał się w ostatnich latach obiektem czynnych działań FRUG. Ze zdegradowanego terenu usunięto, począwszy od 2007 r., gruz i śmieci, wytrzebiono obce gatunki roślin, nasypano wiele ton piasku i nasadzono pierwotnie tu występującą roślinność wydmową, którą sukcesywnie w kolejnych latach pielęgnowano i dosadzano. Piaskownica zwyczajna (Ammophila arenaria), mikołajek nadmorski (Eryngium maritimum), rukwiel nadmorska (Cakile maritima) czy rokitnik (Hippohaë rhamnoides), typowe dla siedliska, wcześniej zdominowane przez 170 obcych gatunków, miały odtąd szanse na rozwój. Dziś w Parku prowadzone są zabiegi odchwaszczania, usuwania odrośli wierzby kaspijskiej, robinii akacjowej i róży pomarszczonej. Wzdłuż chętnie odwiedzanych pomostów spacerowych, wybudowanych do 2011 r., zamontowano tablice edukacyjne. W 2018 r. FRUG dzięki wsparciu Funduszu wymieni lub wyremontuje solarne oświetlenie kładek. Park jest przykładem zrównoważonego wykorzystania przyrody: z korzyścią dla zachowania siedlisk wydmowych i ich cennej, a delikatnej roślinności udostępniono jednocześnie teren szerokiej rzeszy (ok. 1 mln osób rocznie) turystów i spacerowiczów, którzy ponadto mają szansę zyskać wiedzę na temat unikatowości miejsca, w którym się znajdują.
Kompleksowe prace w wyżej opisanych obszarach odbywają się pod opieką i nieocenionym nadzorem merytorycznym p. prof. UG dr. hab. Marii Herbichowej i p. prof. UG dr. hab. Jacka Herbicha, prowadzących jednocześnie monitoring skuteczności wykonanych zabiegów i przygotowujących eksperckie rekomendacje w zakresie dalszych prac w rezerwacie.
